Seçicilərin barmağı nə üçün mürəkkəblə işarələnir?

Azərbaycan Respublikasında keçirilən  seçkilərdə səsvermə günü  seçki bülleteni alarkən seçicinin barmağının gözə görünməyən mürəkkəblə işarələnməsi və belə mürəkkəbin aşkar edilməsi qaydaları  Azərbaycan Respublikası Seçki Məcəlləsinin (bundan sonra – Seçki Məcəlləsi) 102-ci, 104.6- cı maddələri və bu Təlimatla tənzimlənir.

1. Ümumi müddəalar

1.1.  Seçicilərin səsvermə hüququnun qanunauyğun təmin edilməsi məqsədilə səsvermə prosesində qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş  digər tədbirlərlə yanaşı, seçicilərin barmaqlarının işarələnməsi və belə işarənin  aşkar edilməsi qaydaları tətbiq edilir. 

1.2.  Səsvermə günü seçki bülletenini alarkən seçicinin barmağının işarələnməsi  xüsusi tərkibli zərərsiz,  gözə görünməyən maye şəklində olan mürəkkəbi çiləməklə məntəqə seçki komissiyasının üzvü tərəfindən həyata keçirilir. Seçicinin barmağının mürəkkəblə işarələnməsini müəyyən etmək üçün isə ultrabənövşəyi lampadan istifadə edilir.

1.3.  Ultrabənövşəyi lampalardan və  mürəkkəb balonlarından  yalnız bu Təlimatla müəyyən edilmiş məqsədlərlə istifadə edilə bilər.

2. Ultrabənövşəyi lampaların, ehtiyat batareyaların və mürəkkəb balonlarının aşağı seçki komissiyalarına verilməsi qaydaları

2.1. Bu Təlimatın 1.2-ci bəndində göstərilmiş məqsədlər üçün hər bir seçki məntəqəsi aşağıdakı ləvazimatlarla təmin edilir:

2.1.1. ultrabənövşəyi lampa (azı 1 ədəd);

2.1.2. ehtiyat batareya (1 dəst);

2.1.3. çiləyicisi olan mürəkkəb balonu (seçicilərin  sayı nəzərə alınmaqla 500 nəfərə 1, 1000 nəfərə 2, 1500 nəfərə 3 ədəd).

2.2. Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Seçki Komissiyası (bundan sonra - Mərkəzi Seçki Komissiyası)  səsvermə gününə ən geci  5 gün qalmış  bu 2 Təlimatın 2.1-ci bəndində nəzərdə tutulmuş ləvazimatları  seçici siyahısına daxil edilmiş seçicilərin sayına uyğun bölüşdürərək, müvafiq akt əsasında  dairə seçki komissiyalarına verir (Təlimata 1 saylı əlavə).

2.3. Dairə seçki komissiyaları bu Təlimatın  2.1-ci bəndində göstərilən ləvazimatları bu Təlimatın 2.2-ci bəndindəki qaydada səsvermə gününə ən geci 2 gün qalmış müvafiq akt əsasında məntəqə seçki komissiyalarına verir (Təlimata 2 saylı əlavə).

2.4. Ultrabənövşəyi lampaların, ehtiyat batareyaların və mürəkkəb balonlarının yararlılığı onları qəbul edən seçki komissiyaları tərəfindən təhvil 

alındıqdan sonra, habelə səsvermə günündən əvvəlki gün yoxlanılmalıdır. Bu  ləvazimatlardan hər hansı biri və ya hamısı işlək vəziyyətdə olmadıqda və qüsurların aradan qaldırılması mümkün olmadıqda, məntəqə seçki komissiyasının üzvləri tərəfindən  bu barədə  akt tərtib edilməli və dərhal dairə 

seçki komissiyasına məlumat verilməlidir. Dairə seçki komissiyası həmin məntəqə seçki komissiyasını təxirəsalınmadan yeni ləvazimatlarla təmin etməyə borcludur. Həmin ləvazimatlar səsvermə otağında saxlanılmalıdır.

2.5.  Ultrabənövşəyi lampanın  və mürəkkəb balonlarının verilməsi və saxlanması üçün seçki komissiyalarının sədrləri məsuliyyət daşıyırlar.

3. Səsvermə günü ultrabənövşəyi lampadan və mürəkkəb balonlarından istifadə edilməsi qaydası 

3.1.  Ultrabənövşəyi lampanın və mürəkkəb balonlarının seçki məntəqəsi açılmazdan  əvvəl yoxlanılmasını, seçicinin barmağının gözə görünməyən mürəkkəblə işarələnməsini və belə işarənin olub-olmamasını müəyyən etmək prosesini Seçki Məcəlləsinin 40.2-ci və 40.4-cü maddələrində göstərilən şəxslər, habelə kütləvi informasiya vasitələrinin nümayəndələri müşahidə edə bilər.

3.2.  Məntəqə seçki  komissiyasının sədri tərəfindən aparılmış iş bölgüsü əsasında seçki məntəqəsinə gələn seçiciləri qarşılayan komissiyanın üzvü

əvvəlcə məntəqəyə daxil olan seçicinin şəxsiyyət vəsiqəsini və ya onu əvəz edən sənədi, habelə ultrabənövşəyi lampadan istifadə etməklə onun barmağında gözə görünməyən mürəkkəbin olub-olmamasını yoxlayır. Komissiya üzvü lampanı barmaqdan  2-3 sm məsafədə, parlaq işıqdan kənarda saxlamalıdır. Barmağın müvafiq mürəkkəblə işarələndiyi aşkar edilərsə, ondan seçki məntəqəsini tərk etmək  xahiş olunur. Barmağında mürəkkəb aşkar edilməyən seçicinin seçki məntəqəsinə daxil olmasına şərait yaradılır. 

  3.3. Seçiciyə bülleten verilməsinə cavabdeh komissiya üzvü onun şəxsiyyət vəsiqəsini və ya onu əvəz edən sənədi yoxlayır,  həmin seçki məntəqəsində səsvermə hüququna malik olmasını  yəqin etdikdən sonra seçiciyə seçici siyahısına  və ya  qeydiyyatdançıxma vəsiqəsinə  imza atmazdan  əvvəl barmağının gözə  görünməyən mürəkkəblə işarələnməsini təklif edir. Seçici 3 razılaşdıqda, onun sol  əlinin baş barmağının dırnaq və dərisinin bir hissəsini çiləmə üsulu ilə həmin mürəkkəblə işarələyir. Əgər seçicinin həmin barmağı yoxdursa onun növbəti yaxın barmağı, sol  əli  yoxdursa, sağ  əlinin baş barmağı mürəkkəblə işarələnir (seçicinin sağ baş barmağı yoxdursa, yuxarıda göstərilmiş digər qayda tətbiq edilir).  Seçki komissiyasının üzvü seçicinin dırnaq və dərisinin bir hissəsinin mürəkkəblə işarələndiyini yəqin etməlidir. Komissiya üzvü seçicidən mürəkkəbin quruması üçün gözləməsini və barmağına toxunmamasını xahiş edir. 

3.4. Barmağının mürəkkəblə işarələnməsindən imtina edən seçiciyə seçki bülleteni verilməyəcəyi izah edilməlidir. Seçici razılaşmadıqda, ondan seçki 

məntəqəsini tərk etmək tələb edilməli və bu barədə seçici siyahısında həmin seçicinin adının qarşısında “işarələnmədən imtina etdi” qeydi aparılmalıdır. 

3.5. Səsvermə otağından kənarda səsvermə zamanı seçicinin barmağı gözə görünməyən mürəkkəblə işarələnmir.

Yazı Azərbaycan Respublikası Prezidentinin yanında QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurasının dəstəklədiyi "Qızılbaş" GMİB-nin "Bizim hüquq: imkan və çərçivələr" layihəsi üçün hazırlanıb.